بصیرت رسانه «مرشدخان»

یکی دیگر از راه‌های صحیح مواجهه با فناوری‌های نوین ارتباطی این است که کنترل آن در اختیار کشور باشد. چه آنکه اگر یک فناوری، بخصوص فناوری رسانه‌ای تحت کنترل نباشد، خسارات زیادی را در جنبه‌های گوناگون بر کشور تحمیل خواهد کرد.

متاسفانه، بنا به دلایل متعدد، تاکنون مسئولان فضای مجازی کشور، کاری جدی برای کنترل ابزارهای نوین رسانه‌ای انجام نداده‌اند و دستورات مقام معظم رهبری در این خصوص اجرایی نشده است.

• «این فضای مجازی امروز از فضای حقیقیِ زندگی ما چند برابر بزرگ‌تر شده؛ بعضی‌ها اصلاً در فضای مجازی تنفّس می‌کنند؛ اصلاً آنجا تنفّس می‌کنند، زندگی‌شان در فضای مجازی است. جوانان هم سروکار دارند با فضای مجازی، با انواع و اقسام چیزها و کارها، با برنامه‌های علمی‌اش، با اینترنتش، با شبکه‌های اجتماعی‌اش، با مبادلات و امثال این‌ها سروکار دارند؛ خب، اینجا لغزشگاه است. هیچ‌کس نمی‌گوید آقا جادّه نکش. اگر شما در یک منطقه‌ای جادّه‌ای لازم دارید، خیلی خب، جادّه بکش، جادّهٔ اتوبان هم بکش امّا مواظب باش! آنجایی که ریزش کوه محتمل است، آنجا محاسبه لازم را بکنید. ما به دستگاه‌های ارتباطی خودمان، به مجموعه وزارت ارتباطات و شورای عالی مجازی ـ که بنده از آن هم گله دارم ـ  سفارشمان این است. ما نمی‌گوییم این راه را ببندید؛ نه، این‌که بی‌عقلی است. یک کسانی نشسته‌اند، فکر کرده‌اند، یک راهی بازکرده‌اند به‌عنوان این فضای مجازی و به قول خودشان سایبری؛ خیلی خب، از این استفاده کنید منتها استفاده درست بکنید؛ دیگران دارند استفاده درست می‌کنند؛ بعضی از کشورها طبق فرهنگ خودشان این دستگاه‌ها را قبضه کرده‌اند. ما چرا نمی‌کنیم؟ چرا حواسمان نیست؟ چرا رها می‌کنیم این فضای غیرقابل‌کنترل و غیر منضبط را؟»[1] 

برای کنترل فناوری، باید سلطه بیگانگان از آن فناوری سلب گردد. این عمل زمینه‌ای را برای تبدیل یک ابزار خطرناک، ناسالم و مضر به یک ابزار کاملاً مفید و مطابق با فرهنگ داخلی مهیا می‌سازد.

• «همین مسئله مهندسی اطلاعات، این ابزارهای جدیدی که وارد میدان شده است، این‌ها همه ابزارهایی هستند برای تسلّط بر فرهنگ یک کشور. بنده با این حرف نمی‌خواهم بگویم این ابزارها را از زندگی خودمان خارج کنیم؛ نه، این‌ها ابزارهایی هستند که می‌توانند مفید واقع بشوند امّا، سلطه دشمن را از این ابزارها بایستی سلب کرد.»[2]
• «نمی‌توانید شما برای این‌که مثلاً فرض بفرمایید رادیو و تلویزیون داشته باشید، رادیوتلویزیونتان را بدهید در اختیار دشمن؛ اینترنت هم همین‌جور است، فضای مجازی هم همین‌جور است، دستگاه‌های اطّلاعانی و ابزارهای اطّلاعانی هم همین‌جور است، این‌ها را نمی‌شود در اختیار دشمن قرار داد؛ امروز در اختیار دشمن است؛ وسیله و ابزار نفوذ فرهنگی است؛ ابزار سلطه فرهنگی دشمن است.»[3]

کنترل فناوری رسانه‌ای، موجب ایجاد مزیت رقابتی با رقبای منطقه‌ای و بین المللی خواهد شد. زیرا پس از کنترل فناوری‌های نوین ارتباطی، محتوای تولید شده بومی، اثرگذاری حداکثری خواهد داشت؛ زیرا دیگر بوسیله دشمن، مهندسی (اطلاعات و ارتباطات) نخواهد شد. همچنین امکان تولید مقرون به صرفه فناوری‌های نوین در کشور ایجاد شده و زمینه حضور سرمایه گذاران به وجود خواهد آمد.

• «امروز رقبای ما زیادند؛ چه رقبای منطقه‌ای، چه رقبای بین‌المللی. ما باید در مقابل این رقبا خود را از مزیت‌های رقابتی برخوردار کنیم. ظرفیت بالا در کمّ و کیف محصولات، هر دو موردنظر است. نباید کمیت، کیفیت را تحت‌الشعاع قرار دهد، و به‌عکس.»[4]

با توجه به مطالب بیان‌شده، نکات زیر از بیانات مقام معظم رهبری استنباط می‌شود:

1. ابزارهای جدید ارتباطی در صورت سلب سلطه دشمن می‌توانند از ابزارهای مفید فرهنگی واقع شوند؛
2. رادیو، تلویزیون، اینترنت،‌ فضای مجازی و ابزارهای اطلاعاتی که جزء ابزارهای نفوذ فرهنگی و سلطه فرهنگی دشمن به شمار می‌آیند، نباید کنترل آن در دست دشمن باشد؛
3. بستن فضای مجازی با همه امکاناتش از قبیل برنامه‌های علمی، مبادلات مالی، شبکه‌های اجتماعی و... راه صحیحی نبوده و باید آن را بر اساس فرهنگ خود مدیریت کرده و برای آن قانون‌های کنترلی وضع کرد؛
4. پس از سلب سلطه دشمن از فناوری‌های نوین ارتباطی باید باید کیفیت و کمیت تولید محصولات را مدنظر قرار داد.